Hoor jij vaak het volgende terug op jouw mondelinge of schriftelijke communicatie:
Je bent kort door de bocht
Het komt uit de lucht vallen ik volg je helemaal niet
Je bent zo wollig, ik snap ik er niks van
Het gaat van de hak op de tak
Je gaat te snel
Niet leuk om te horen en het kan het gevoel geven dat je je niet gehoord en begrepen voelt.
Conceptueel denken
Als je dit regelmatig hoort (of hebt gehoord), dan ben jij ongetwijfeld een associatieve en creatieve denker. Ook wel conceptueel denker genoemd.
Conceptueel denkers zien vaak een conclusie of oplossing voor zich. Je bent dan verder vooruit dan de ander en ziet allerlei verbanden in een beeld , verhaal of concept (idee) voor je. Dat beeld vertalen naar taal in een logisch lopend verhaal kan een worsteling zijn. Je begint ergens en wilt van alles vertellen om duidelijk te maken aan die ander wat je bedoelt. Of je vertelt alleen de kern en snapt niet dat die ander jou niet begrijpt. Je ziet het toch voor je, dus het is toch duidelijk?
Dus waarom begrijpen ze me niet???
Ongetwijfeld doe je hard je best om het duidelijk te maken wat voor jou zo helder is.
Helaas kunnen ander mensen niet in je hoofd kijken en zien wat voor jou zo duidelijk is. Dat is een van de redenen waarom het soms zo traag lijkt te gaan en andere je niet kunnen volgen. Daarnaast hebben meer talige denkers of lineaire denkers behoefte aan structuur en kunnen het lastig vinden als je vanuit jouw associaties en beelden vertelt.
Wil je meer over het conceptuele denken weten en het verschil met het lineaire denken kijk dan hier verder. Je kan ook de conceptuele denken test doen. Mensen met dyslexie, ADHD, hoogbegaafdheid, dyscalculie, hoog gevoeligheid, of een vermoeden hiervan hebben deze manier van denken.
Om te beginnen is het helpend om meer te weten over verschillende manieren van denken en hoe dit een effect heeft op de communicatie.
Inzicht in jouw denken
Het inzicht in het conceptueel denken, helpt om te begrijpen waarom je vaak verder vooruit bent dan anderen en waar al je ideeën associaties mee te maken hebben. Niet iedereen ziet het plaatje dat jij hebt in je hoofd voor zich. Sinds ik dat zelf echt weet en ervaar, begrijp ik dat wat voor mij zo logisch is niet per se logisch is voor ander. Dan kan ik ook vertragen of bijvoorbeeld vragen stellen. Voor dat ik dit inzicht had, was vaak gefrustreerd en voelde ik mij (weer) niet begrepen. Dat gaf veel stress en het gevoel dat ik het weer niet goed deed, of dat de ander zo traag was. Ik veroordeelde mij zelf en/of de ander. Niet echt effectief voor de communicatie. Het ergste nog was dat het mij heel veel energie kostte.
Met inzicht in je eigen conceptuele denken, kan je praktische handvatten aanleren om andere mee te nemen in jouw verhaal. Dat is dan vaak vrij eenvoudig en simpel hoor ik vaak terug.
Conceptueel denkers zijn meer van de inhoud en de kern, het cadeautje noem ik het. Alleen om een cadeautje echt een cadeautje te laten zijn is er inpakpapier nodig, een strikje, stickertje etc. Voor de communicatie betekent dat de woorden en zinnen die geen inhoud hebben, maar de lezer of luisteraar helpen om de inhoud te kunnen volgen. Onder stress blijven deze woorden en zinnen weg bij conceptueel denkers, waardoor het verhaal lastig te volgen is. Daarom is dus het aanpakken van de stress essentieel voor een effectieve en prettige communicatie.
Stress als natuurlijke reactie
Dat conceptueel denkers vaak stress ervaren bij hun communicatie is begrijpelijk. Het is een natuurlijke reactie op een gebrek aan positieve bevestiging, erkenning, aanmoediging en juiste handvatten. Dit heb je waarschijnlijk gemist tijden je schooltijd, want het onderwijs is niet echt gericht op het conceptuele denken. Hierdoor kan je je niet begrepen of gezien voelen, heel hard gaan werken en je best gaan doen zonder dat dit de gewenste resultaten oplevert of zelfs gaan onderpresteren. Je moest het alleen doen toen je nog jong was, alleen uitvinden zonder de juiste vriendelijke en respectvolle begeleiding. Dat is moeilijk en als kind ga je je aanpassen en manieren zoeken om je te redden in deze benarde situatie. Dat wordt dan een copingsstrategie en overlevinsgedrag. Je leert er mee omgaan (coping) en daarna houd je je eraan vast (want je kent niet anders) om te overleven. Dit begint op school, maar zet zich vaak in de werksituatie voort.
Communicatie is lastig met stress
Als volwassene kan je daarom nog steeds deze stressreactie hebben en dus getriggerd worden als iemand zegt ‘ ik volg je niet’ of ‘het is te wollig’. De taal valt dan ook uit met deze stress, waardoor je minder makkelijk op woorden kan komen, taalfouten gaat maken, stotteren, mompelen etc. Dan wordt je verhaal onsamenhangend, wollig, gaat het van de hak op de tak en krijg je weer die negatieve feedback. Heb je dyslexie, dan denk je al snel dat komt door de dyslexie, maar het is dus eigenlijk de stress. Heb je ADHD denk je al snel zie ik ben chaotisch en te druk. De oordelen en de stigma’s die ooit op je zijn geplakt plak je nu op jezelf. Regelmatig worden dergelijke problemen dus niet goed herkend en erkend, door jezelf en/of door je omgeving, en aan jou capaciteiten toegeschreven dat je niet goed communiceert : ik kan niet goed schrijven, ik heb altijd extra tijd nodig, andere begrijpen mij niet, hij is kort door de bocht of lang van stof (zegt je manager..).
Deze stressreactie herkennen als een natuurlijke reactie op een heftige situatie uit het verleden is een belangrijke stap. Dan helpt het om te erkennen dat je dit bij je draagt, ook al ligt de ervaring in het verleden. Dat kan van alles zijn op school of thuis; een leraar die je niet begrijpt als je wat vraagt, opstellen die je terugkrijgt met allemaal fouten gemarkeerd, lage cijfers voor dictees, een ouder die niet naar je luistert en dat je maar stopt met vragen, of als je wat wilt vertellen dat ze zuchten wat je verhalen zijn altijd zo lang …. het kan van alles zijn en het belangrijkste is dat jij gaat voelen wat jij hebt meegemaakt.
Ga niet rationaliseren, bagatelliseren of wegduwen, maar juist VOELEN. Dat maakt het zachter en dat het in beweging komt. Je had als kind de behoefte om gezien en begrepen te worden.
Vanuit deze erkenning komt er meer rust en ruimte. Dan is het vaak gelijk makkelijker om iemand mee te nemen in het plaatje wat jij ziet of het verhaal wat jij voelt. Ook al begin je dan met de oplossing of conclusie het voelt dan vaak gemakkelijker om te zeggen ‘ even terug’ of ‘oh ja dit is de oplossing en nu leg ik uit hoe ik eraan ben gekomen’ Dit zijn de verbindingszinnen, zodat iemand anders jouw verhaal goed kan volgen.
Tips
Besef dat er geen goed of fout bestaat in communicatie. Je kan prima met de oplossing of conclusie beginnen. Neem de ander mee in jouw verhaal en op jouw manier. Check wat de ander nodig heeft om jou te volgen.
Zorg voor rust. Lukt dat niet en is er stress, wat veroorzaakt dan de stress?
Ga na wat jouw ervaring was in jouw schooltijd en thuis? Hoe werd er gereageerd op jou, wat jij wilde vertellen? Of op jouw schrijven? Erken dit en voel wat je hebt gemist.
Tot slot is mindmappen een hele goeie manier om je hoofd leeg te schrijven en te zien wat je allemaal denkt en voelt. Dat geeft overzicht.
Wil je hier meer over weten? Of hulp bij jouw communicatie. Neem dan gerust contact op. Ik help je graag verder.