Nu de scholen dicht zijn is het de uitdaging om van afstand les te geven en jouw leerlingen te begeleiden. Zowel docent als leerling mist nu het direct contact, waardoor je minder makkelijk kan inspelen op de leerbehoeftes van jouw verschillende leerlingen. Daarnaast is het voor veel van ons, jongeren en volwassenen lastiger om thuis te werken en de discipline en motivatie op te brengen om je werk gedaan te krijgen. Dat is heel normaal in deze tijd, dus geef elkaar daarin de ruimte en wees begripvol.
En hoe ga je nu effectief lesgeven op deze manier? En ook nog rekening houden met kinderen met dyslexie, AD(H)D, hoogbegaafdheid, autisme en/of hooggevoeligheid?
In dit artikel geef ik enkele tips voor het onderwijs met thuisonderwijs om het onderwijs op afstand een succes te maken voor alle leerlingen.
1) Maak verbinding
Verbinding maken met je leerlingen is de kern van onderwijs. In deze tijd van onzekerheid en onrust is het nu nog belangrijker om dat te doen, alleen doordat je niet bij elkaar komt in de school setting is het een wellicht een flinke uitdaging geworden. Geef daarom duidelijk aan hoe leerlingen jou als docent, mentor of afdelingsleider kunnen bereiken met hun vragen of zorgen. Organiseer ook een online samenkomst met bijvoorbeeld Zoom. Je kan als mentorklas online samenkomen waarin de vragen, zorgen en/of praktische tips kunnen worden gedeeld en besproken. Wees ervan bewust dat het ene kind denkt ‘yes vakantie’ terwijl het andere kind zich zorgen maakt over hoe het zal gaan met de proefwerkweek. Toon begrip en begrijp nu des te meer als docent dat het lastig is voor leerlingen om hun hoofd in de leerstand te krijgen. Bied daarom de ruimte zodat ze hun ‘ei kwijt kunnen’ Als onderwijsprofessional zal je zeker geen antwoord weten op elke vraag in deze tijd waarin nog zoveel onduidelijk is. Wees daarover transparant, bied een luisterend oor en geef sturing in deze gesprekken, zodat je leerlingen er beter uitkomen. Op die manier ontstaat er ook ruimte om thuis verder te kunnen leren. Deze steun is hard nodig, het is nu zwaarder om gemotiveerd en gedisciplineerd aan het werk te gaan. Geef eerst ruimte aan het gevoel, dan kan er daarna ook beter geleerd worden.
2) Geef structuur & overzicht
Het is belangrijk om duidelijk te zijn waar leerlingen hun online lessen en opdrachten kunnen vinden en wat ze ermee moeten. Voor leerlingen met dyslexie en ander conceptuele denkers is het heel belangrijk om het overzicht te geven en niet de informatie in stukjes aan te leveren. Dus maak ten eerste duidelijk (bijvoorbeeld via de mail) wanneer en welke lessen starten en wat er van de leerlingen verwacht wordt. Dan in de online les, biedt een duidelijke structuur. Geef aan wat je gaat behandelen, wat het nut daarvan is en wat leerlingen er vervolgens mee moeten kunnen. Op die manier stimuleer je de motivatie. Het mooist is als je hier ook keuzevrijheid kan bieden (daarover meer in punt 3). In je online les kun je gebruik maken van PPT of Prezi met een voice-over. Gebruik de volgende tips hiervoor om de motivatie van de leerlingen te verhogen en ook de toegankelijkheid van je instructie of uitleg:
- Maak duidelijk waar je het over gaat hebben?
- Maak duidelijk wat het nut is of het einddoel is van je les
- Gebruik plaatjes/filmpjes/kleuren -zodat de informatie makkelijk voor het brein te verwerken is
- Geef aan hoe leerlingen kunnen oefenen, het liefst op verschillende manieren (zie punt 3)
- Laat het maximaal 15 minuten duren
- Maak duidelijk waar leerlingen terecht kunnen als ze vragen hebben. Wat moeten ze doen als ze iets niet snappen of verder komen.
3) Bied keuzevrijheid
Dit is een mooi en uitdagend moment om de zelfstandigheid van jongeren te stimuleren. Geef ze vertrouwen dat ze het kunnen en biedt ze keuzevrijheid met duidelijk kaders waarbinnen ze het schoolwerk kunnen doen. Gebruik bijvoorbeeld in je online instructie verschillende manieren van uitleggen. Zo kun je aan leerlingen aangeven dat ze jouw uitleg kunnen volgen, de instructie lezen in het boek wat je gebruikt, een filmpje kunnen kijken met (extra) uitleg of iets anders. Geef daarnaast aan op welke verschillende manieren leerlingen met de lesstof bezig kunnen. Bijvoorbeeld oefeningen in het werkboek of in het online werkboek, je hebt ongetwijfeld spelletjes of puzzels waarbij de lesstof ook wordt behandeld. Zo heb ik in mijn lessen Engels bij grammatica verschillende manieren om deze droge stof te behandelen. Ik doe dan het volgende:
- Op Youtube zoek ik een filmpje waarin de grammatica wordt gebruikt in een film of een serie. Dat laat ik vervolgens zien
- Uitleg met duidelijk PPT met kleuren en plaatjes (max 10-15 minuten).
- Dan kunnen leerlingen kiezen:
- Invulopdracht doen makkelijk/medium/moeilijk
- Spelletje spelen met andere waarin de grammatica wordt gebruikt
- Spreekopdracht doen in tweetallen
- Schrijfopdracht waarin de grammatica wordt gebruikt
Op deze manier probeer ik leerlingen te stimuleren om te werken vanuit hun voorkeuren. Daarnaast ervaren ze een gevoel van autonomie, wat zo belangrijk is voor deze leeftijdsgroep.
4) Geef het puberbrein rust
Nu leerlingen niet fysiek naar school hoeven, heb je de mogelijkheid om iets later te starten. Dat is goed voor het puberbrein, dus gun ze die rust en laat ze iets langer slapen. Waarom vroeg opstaan als er geen school is. Onderzoek naar het puberbrein heeft uitgebreid aangetoond dat tieners meer slaap nodig hebben. Ze vallen namelijk later in slaap, waardoor ze ’s ochtends langer willen slapen. Daarnaast hebben ze behoefte aan meer uren slaap. Hun brein en lichaam is namelijk volop in ontwikkeling. Dus dit is eigenlijk een goede kans om de tijden aan te passen en te doen wat goed is voor het puberbrein. Op die manier kunnen ze goed en fit aan de dag beginnen. Geef ze ook hier de ruimte om hun schoolwerk op hun manier te doen, desnoods werken ze ’s nachts. Het voordeel van thuis school is nu dat je leerlingen ook de ruimte kunt geven die ze nodig hebben om het op hun eigen manier aan te pakken en dat is echt een kans, dus geef ze die kans.
5) Passie en hart in je online les
Ik noemde het al eerder dat het moeilijker is om leerlingen te motiveren van afstand in deze onrustige tijd. Daarom is mijn tip om als docent je hart en ziel te leggen in je online lessen. Denk eens goed na waarom je dit vak als leraar hebt gekozen, wat was jouw motivatie en wat wilde jij overbrengen? En wat was je passie voor het vak, dus economie, wiskunde, Frans etc.? Ga vanuit die verbinding en passie lesgeven. Tieners kunnen zich makkelijker verbinden met lesstof als jij ook verbonden bent met wat je doet. Zij zijn hier heel gevoelig voor en hebben het ook zo door, als je dit verschrikkelijk vindt. Als dat zo is en je weet je op geen enkele manier te verbinden met je passie, wees dan transparant, dat waarderen tieners altijd meer. Of laat een collega de les of instructie doen. Dat kan ook, want het voordeel van online les is dat je lessen kunt delen. Het virtuele leslokaal is namelijk nooit te vol 🙂
5) Veilig samenwerken
In deze onzekere tijd willen wij als mensen elkaar graag opzoeken, maar dat mag nu juist niet. Tieners hebben deze behoefte nog sterker en willen graag tijd doorbrengen met hun leeftijdsgenoten. Stimuleer dit als mentor of docent op een veilige manier door via Zoom of Skype leerlingen samen huiswerk te laten maken. Als docent kunt je dit faciliteren, door leerlingen te stimuleren dit te organiseren. Dat kunnen ze vaak heel goed zelf. Vraag of ze hulp nodig hebben of dat er iets is wat jij kunt doen. Zo zet je hun hersenen aan, en komen ze gelijk meer in de leerstand.
6) Vragen?
Deze tip is al een paar keer voorbij gekomen, maar ik vind het belangrijk om het nog een keer apart te noemen. Maak duidelijk waar leerlingen terecht kunnen als ze vragen hebben. Wat moeten ze doen als ze iets niet snappen of verder komen. Andersom is het belangrijk dat jij in contact blijft met jouw leerlingen en dat jij weet hoe het ze vergaat. Je kunt een spreekuur in lassen via Skype zodat leerlingen vragen kunnen stellen of even babbelen over hoe het gaat. Nodig leerlingen hiervoor uit, zodat je ze actief erbij betrekt.
Tot slot
Ik kan eindeloos doorgaan, want onderwijs is zo mooi en hoewel ik de omstandigheden uiteraard erg betreur geeft het ook weer mogelijkheden om anders te gaan kijken en om te gaan met zaken. Verder wil ik benoemen dat sommige tips wellicht meer toelichting of uitleg nodig hebben. Met name de onderwerpen keuzevrijheid en differentiatie kan ik geen recht doen in een artikel zoals dit.
Wees trots op jezelf en elkaar
Deze omstandigheden vragen om flinke aanpassingen in het onderwijs. Dat zal niet zonder slag of stoot gaan en het vraagt heel wat van je flexibiliteit als docent.Spreek daarvoor waardering uit naar jezelf en je collega’s. Wellicht loopt alles wat minder lekker, heb je technische storingen raak je in de stress, waardeer dan in jezelf en elkaar wat wel goed gaat en spreek het uit naar elkaar.
Heb je een vraag, wil je ergens over sparren, of iets anders wat je nodig hebt dan hoor ik dat heel graag. Weet dat je mij kunt benaderen. Ik denk graag mee.